Kunt u zich voorstellen dat 347 gemeenten zelf een omgevingsvisie gaan schrijven en vaststellen? En dat in Nederland kikkerlandje. Dat is toch niet voor te stellen en toch gebeurt het. 347 gemeenten gaan bepalen hoe ze hun ruimte (lees: grondgebied) gaan indelen voor allerlei functies waaronder nijverheid, recreatie, woningbouw, landbouw, akkerbouw en water. Hou toch op.
347 omgevingsvisies, 12 provinciale visies en één nationale omgevingsvisie wordt dan de oogst. Gekmakend natuurlijk. Logisch dat er hard wordt geroepen om een minister voor Leefruimte en een minister voor Woningbouw. Dat de rijksoverheid de regie weer gaat voeren en gaat zeggen in welke gebieden gebouwd mag worden, waar er industrie mag komen en waar de natuur zijn gang mag gaan. Als je dit van die 347 gemeenten en 12 provincies laat afhangen, dat wordt ons landje een lappendeken met van alles en nog wat.
De gemeenteraad van Schagen praat deze week over de omgevingsvisie, over hoe het staat met de procedures, de inbreng vanuit de bevolking en hoe het zit met de in het collegeprogramma aangekondigde woonvisie, die vorig jaar door wethouder Beemsterboer met één gebaar van tafel is geveegd met de woorden ‘dat komt later wel.’
Dan hebben we nog de Omgevingswet. De moeder van alle wetten. Deze brengt tientallen aparte milieuwetten samen in één wet en dat biedt volgens sommige wetgeleerden veel voordelen: alles wordt eenvoudiger en beter, maar dit laatste wordt steeds meer betwist.
De Eerste Kamer houdt de wet tegen omdat er geen enkele zekerheid is dat het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) in orde komt. Onnozelaars zijn het die denken dat de overheid in staat is iets ‘dat zelfs ruikt naar ICT’ met succes tot stand kan brengen. Talloze voorbeelden zijn te noemen van mislukte ICT-projecten door de overheid. Daar moet er niet nog één bijkomen.
Een land als Nieuw Zeeland heeft een paar jaren geleden zo’n Omgevingswet ingevoerd maar komt er nu al op terug. Duurzamer is het er niet op geworden door deze wet, stelt men daar vast. Grootste kritiekpunt is: de gemeenten maken er een zootje van. De samenhang is helemaal zoek. Dat laatste roept trouwens ook onze eigen Nationale Omgevingsvisie (NOVI) van een paar maanden geleden, maar wat doet onze Omgevingswet? Precies het omgekeerde: gemeenten zijn juist bevoegd.
We weten wat decentralisatie (overhevelen van taken naar gemeenten) heeft aangericht: armoede in de jeugdzorg, in de maatschappelijke ondersteuning en bijstand. Niemand is er wijzer van geworden. De burgers niet, die werden afgepoeierd door hartvochtige gemeenten en de gemeenten niet, die zich in de maling lieten nemen door het kabinet en nu steen en been klagen dat ze geld tekort komen.
Dat decentralisme moeten we achter ons laten. Het neoliberale tijdperk van ‘wethouderplanologie’ is voorbij. Ons land is veel te klein voor decentralisatie. Milieu, en dan met name de natuur, sneuvelt als eerste. Wethouders kunnen geen vuist maken tegenover projectontwikkelaars.
Een goed voorbeeld is wat er in Schagen gebeurt. Bouwen in Muggenburg-Zuid moest wachten totdat de projectontwikkelaar toestemming gaf. Dat is toen hij klaar was met bouwen in Nes-Noord.
Het kabinet is gevallen en dat betekent dat de Tweede- en Eerste Kamer gaan aangeven welke onderwerpen als controversieel worden aangemerkt. Het is bijna zeker dat de Omgevingswet deze etiquette krijgt opgespeld. Het is te hopen dat de nieuwe regering met een andere wet komt die past bij de omvang van ons landje.
Eugeen Hoekstra
